Schotwonden, steekpartijen en armoede: Brams stage in Kaapstad
Bram Rook
|
SEH-arts
Bram Rook is arts op de spoedeisende hulp in Frisius MC Leeuwarden. In de laatste maanden van zijn opleiding, liep hij stage in een ziekenhuis in Kaapstad. De keuze voor een buitenlandse stage was snel gemaakt. “Ik wilde meer zien, meer meemaken, en tegelijk iets kunnen betekenen,” vertelt hij. Eerder had hij al coschappen gelopen in Tanzania, en dat had zijn nieuwsgierigheid naar de Afrikaanse gezondheidszorg alleen maar aangewakkerd. Toen hij hoorde over een stageplek in een ziekenhuis in de Zuid-Afrikaanse hoofdstad, hoefde hij niet lang na te denken.
In Nederland zijn de meeste traumapatiënten het gevolg van verkeersongevallen. In Zuid-Afrika zag Bram een heel ander beeld. “Schotwonden, steekpartijen, zware mishandelingen… dat zie je hier zelden. Daar was het dagelijkse kost. Evenals de vele ernstig zieke tuberculose- en aidspatiënten die we dagelijks zagen en waarmee ik niet bekend mee was.” Dit zorgde ervoor dat hij handelingen moest uitvoeren die in Nederland nauwelijks voorkomen. “Je leert veel sneller beslissingen nemen en wordt comfortabeler in je eigen handelen. Je kunt niet altijd wachten op uitslagen of extra onderzoek, je moet varen op je klinische blik.”
Cultuurschok
Het ziekenhuis waar Bram werkte, lag in een township. De armoede was schrijnend, de medische middelen beperkt en de werkomstandigheden totaal anders dan in Nederland. “De kennis van de artsen was hoog, maar we moesten werken met kapotte of verouderde apparatuur. Bloedtesten duurden lang, CT-scans waren beperkt beschikbaar door een gebrek aan geschoold personeel.” Hierdoor leerde hij om pragmatischer te werk te gaan. “Je denkt veel meer na over wat je echt nodig hebt. In Nederland vragen we standaard een hele reeks onderzoeken aan, daar moest ik bewust afwegen: heeft deze patiënt een scan nodig, of kunnen we hem observeren?"
De cultuurschok was minder groot dan tijdens zijn eerste ervaring in Afrika, maar het bleef wennen. “Patiënten lagen soms letterlijk overal, duiven vlogen rond op de afdeling, en er was amper isolatie voor de vele tuberculosepatiënten.” Gelukkig werkte Bram in een vaste groep en kon hij zijn ervaringen delen. “Dat hielp enorm. Je maakt heftige dingen mee, en dan is het fijn om daarover te kunnen praten.”
Praktisch leren en snel schakelen
Tijdens de stage moest Bram ook de taken uitvoeren die in Nederland door verpleegkundigen worden verricht. “Soms dacht ik: waar ben ik eigenlijk allemaal tegelijk mee bezig?” Maar juist die hands-on ervaring gaf hem veel zelfvertrouwen. “Je wordt gedwongen om snel te schakelen en beslissingen te nemen. Het voelde als een medische snelkookpan: in korte tijd leerde ik enorm veel.” De juridische voorbereiding voor de stage nam flink wat tijd in beslag. “Het ziekenhuis wilde alles goed geregeld hebben. Dat voelde soms wat stroperig, maar ik snapte het wel. Je werkt daar in een totaal andere context, dus het moet juridisch kloppen.”
De impact op zijn werk nu
Terug in Nederland merkt Bram dat de stage hem op verschillende manieren heeft gevormd. “Ik ben zekerder geworden in mijn eigen besluitvorming. In Nederland werken we vaak defensief, willen we alles uitsluiten. In Zuid-Afrika leerde ik vertrouwen op wat ik zie en hoor.” Hij past dat nu subtiel toe in zijn werk. “Soms is het ook oké om te zeggen: we kijken het even aan.”
Daarnaast heeft de stage zijn blik op de gezondheidszorg veranderd. “Ik besef nu nog beter hoe goed we het hier hebben. Tegelijkertijd zie ik ook dat we in Nederland soms te veel leunen op extra onderzoek, terwijl je met goed klinisch redeneren vaak al heel ver komt.”
Een ervaring om nooit te vergeten
Terugkijkend had Bram zijn stage voor geen goud willen missen. “Elke dag gebeurde er iets bijzonders. Soms bizarre dingen, zoals psychiatrische patiënten die de hele nacht op de afdeling aan het zingen waren of door het systeemplafond aan het rennen waren. Maar vooral de keiharde realiteit en de gevolgen van de extreme armoede en onveiligheid in het township: de politie durfde het township niet eens binnen, maar wij zagen dagelijks patiënten met de vreselijkste verwondingen door ernstig geweld.” Gelukkig was zijn vriendin mee, wat een fijn houvast bood na de heftige diensten.
Voor andere artsen die twijfelen over een buitenlandse stage heeft Bram één advies: “Doe het. Je leert er meer dan je ooit had kunnen bedenken.”
