Patiënten met een onvervulde kinderwens bijstaan

Eén op de acht stellen met een kinderwens heeft moeite om die te vervullen. Is een vrouw binnen een jaar nog niet zwanger? Dan kunnen zij en haar partner terecht bij onze unieke fertiliteitspoli, met als enige ziekenhuis in Friesland twee gespecialiseerde artsen voortplantingsgeneeskunde.

Patiënten met ene onvervulde kinderwens bijstaan; dat is kort samengevat wat de zorgverleners van de fertiliteitspoli doen. "Als ze bij ons komen, beginnen we altijd met uitgebreid onderzoek", zegt één van de twee artsen voorplantingsgeneeskunde van het team, Lydia Wijnandts. "Een deel daarvan is lichamelijk. We brengen bijvoorbeeld de menstruatiecyclus van de vrouw in kaart en doen een inwendige echo. Bij de man onderzoeken we de kwaliteit van het zaad. Maar ons onderzoek is breder. Zo bespreken we ook de leefstijl van de mensen, hoe hun relatie is en wat er verder in hun leven speelt. Want dat kan allemaal invloed hebben op de vruchtbaarheid."

In een derde van de gevallen is er een aanwijsbaar lichamelijk probleem bij de vrouw. Denk aan te weinig eicellen, endometriose of verstopte eileiders. Bij nog een derde ligt de oorzaak van de onvervulde kinderwens bij de man, omdat de kwaliteit van zijn zaad onvoldoende is. En dan blijft er nog een groep over, bij wie geen duidelijke reden naar voren komt. "Sowieso is vruchtbaarheid — en dus ook onvruchtbaarheid — bijna altijd een ingewikkeld samenspel van factoren", verklaart Ria Rozeboom, verpleegkundige van het fertiliteitsteam. "Zeker is dat leefstijl een belangrijke rol speelt. Roken beïnvloedt bijvoorbeeld de kwaliteit van zowel eicellen als zaadcellen. Vrouwen die roken krijgen ook vaker een miskraam. En ernstig over- of ondergewicht kan de hormoonhuishouding van vrouwen flink in de war schoppen. Met als gevolg dat ze een onregelmatige menstruatiecyclus krijgen, of dat die helemaal stopt. Ook daar besteden we dus veel aandacht aan."

Juist omdat leefstijl zoveel invloed heeft, biedt de fertiliteitspoli van het MCL vrouwen met een BMI van meer dan 30 een speciaal leefstijlprogramma. "Daarmee zijn we uniek in Friesland", zegt Ria trots. Zij volgde een aanvullende opleiding om patiëntes te begeleiden bij het aanleren van een gezond eetpatroon. "In een programma van een half jaar geven we veel voorlichting over wat gezonde voeding eigenlijk is. Daarnaast laten we patiëntes in de Eetmeter-app van het Voedingscentrum bijhouden wat ze allemaal eten en drinken, en helpen we ze bijvoorbeeld met het maken van een weekmenu en een weekplanning voor de boodschappen. Ook coachen we ze om meer te bewegen en zo nodig te stoppen met roken. In een aantal gevallen is dat genoeg om de verstoorde menstruatiecyclus weer op gang te brengen en zo toch op een natuurlijke manier zwanger te kunnen worden."

Is er een aantoonbaar lichamelijk probleem, dan biedt de poli verschillende behandelmogelijkheden. "We kunnen bijvoorbeeld de eisprong bij de vrouw met medicijnen stimuleren", legt arts voortplantingsgeneeskunde Lydia uit. "Als het zaad van de man kwalitatief onvoldoende is, werken we dat op in het laboratorium. Simpel gezegd verwijderen we de afvalstoffen waar de baarmoeder niet goed tegen kan. De beste zaadcellen plaatsen we vervolgens bij de vrouw. Inseminatie, heet dat. En dan zijn er nog  IVF- en ICSI-behandelingen, die deels buiten het lichaam plaatsvinden. Met behulp van  hormonale stimulatie verkrijgen we zoveel mogelijk eicellen. Vervolgens worden die in een laboratorium in Zwolle bevrucht. Bij IVF gaan de zaadcellen en de eicellen samen in een kweekschaaltje. Bij ICSI wordt in elke eicel één zaadcel ingebracht. Tot slot plaatsen we een bevruchte eicel, een embryo, terug."

De artsen voorplantingsgeneeskunde zijn uitsluitend bezig met zwangerschapswensen. De drie gynaecologen van het fertiliteitsteam hebben een breder werkterrein, maar wel met extra aandacht voor vruchtbaarheidsproblemen. "Behalve dat zij ook spreekuren draaien, doen zijn ingrepen als een scopie van de baarmoeder of een operatie om afgesloten eileiders open te maken", verduidelijkt Lydia. "Twee van onze gynaecologen zijn bovendien expert in de behandeling van endometriose. Dat is een aandoening waarbij  weefsel dat lijkt op baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder groeit. Bijvoorbeeld op de eierstokken of eileiders. Behalve dat dat ernstige pijnklachten kan geven, bemoeilijkt het ook de kans op zwangerschap."

Zowel Lydia als Ria werken al meer dan twintig jaar op de fertiliteitspoli. Keer op keer ervaren ze hoe zwaar een onvervulde kinderwens op het leven van mensen kan drukken. "Die zorgt vaak voor enorm veel verdriet", besluit Lydia. "En ook schaamte. Vrouwen én mannen voelen zich enorm tekortschieten, en aangetast in hun vrouw- of manzijn. Het kan ook moeilijk zijn om te accepteren dat je lichaam je — voor je gevoel — in de steek laat. Vandaar dat we stellen standaard psychische hulp aanbieden. We hebben daarvoor een vaste maatschappelijk werkster, die eens in de twee weken bij ons op de poli is. Ook daarin is ons team in Friesland uniek."

Sinds 2013 heeft het MCL jaarlijks de Freya Pluim gekregen, het keurmerk van Freya, de  belangenvereniging voor mensen met vruchtbaarheidsproblemen. Een ziekenhuis of kliniek ontvangt zo'n pluim als het voldoet aan een aantal kwaliteitscriteria die door Freya zijn opgesteld. Denk aan: een vaste hoofdbehandelaar, zes dagen per week geopend zijn voor IVF-en ICSI-behandelingen en het bieden van psychosociale ondersteuning.

Wil jij ook komen werken bij #teamMCL? Of alvast even digitaal sfeerproeven via ons Instagramaccount @mcleeuwarden?