Het imagoprobleem van elektroconvulsietherapie (ECT)

Dwangbuizen, naargeestige psychiatrische instellingen, One Flew Over the Cuckoo’s nest …. Beelden die opkomen bij het praten over shocktherapie, zoals elektroconvulsietherapie of ECT, in de volksmond ook wel genoemd wordt. De ECT-behandeling gaat gebukt onder een slecht imago. “Ten onrechte”, zegt psychiater Renske Bolt. “Het is een veilige en effectieve behandeling, die de kwaliteit van leven van ernstig depressieve mensen enorm kan verbeteren.”

ECT is een medische behandeling die vooral wordt gedaan bij patiënten met een vaak zware of langdurige depressie, waarbij psychologische behandeling of medicijnen niet of onvoldoende aanslaan of waarbij medicijnen niet verdragen worden. Ook wordt ECT ingezet als een depressie levensbedreigende vormen aanneemt, bijvoorbeeld bij ernstige suïcidaliteit of als de depressie maakt dat mensen niet meer eten of drinken. Het MCL voert jaarlijks ongeveer 600 ECT behandelingen uit. Het gaat hierbij om ca. 40 nieuwe patiënten per jaar.

Bolt: “De behandeling vindt plaats op de poliklinische OK, waar we de patiënt onder narcose brengen. Via elektroden op de schedel worden daarna kleine elektrische stroompjes naar de hersenen gebracht. Geen enorme stroomstoot - om maar even een misverstand uit de wereld te helpen - maar stroompjes die je kunt vergelijken met wat een fietsdynamo opwekt. We willen hiermee een epileptisch insult opwekken in de hersenen. Dit insult zorgt een massale ontlading van de zenuwcellen in de hersens. Een van de theorieën is dat hierdoor een nieuw evenwicht ontstaat in de verhouding van de verschillende neurotransmitters. (Neurotransmitters zijn de stofjes die de signalen van de ene zenuw naar de andere zenuw overbrengen red.). Bij depressies zie je dat er een verstoord evenwicht is in de verhoudingen van de verschillende neurotransmitters. Door dat pathologische evenwicht te verstoren kan opnieuw een gezond evenwicht ontstaan. De patiënt krijgt tijdens de behandeling ook spierverslappers toegediend, om de spiertrekkingen als gevolg van het insult te verminderen. De behandeling duurt per keer ongeveer 20 minuten”.

Pijnloos, poliklinisch, effectief: als het zo goed werkt, waarom krijgen dan niet alle patiënten meteen deze behandeling aangeboden? Bolt legt uit: “Hoewel het een veilige en effectieve behandeling is, is deze ook erg belastend voor de patiënt. De patiënt moet elke keer onder narcose, is een dagdeel onder de pannen en mag die dag niet aan het verkeer deelnemen. Vaak moet dan een begeleider mee om de patiënt te vervoeren. ECT is voor sommige patiënten en naasten best zwaar. Sommige patiënten twijfelen daarom ook of ze wel willen starten met ECT”

En risico’s? Zijn die er ook? Bolt licht toe: “Sowieso zitten er altijd bepaalde risico’s aan narcose. Maar, de anesthesioloog en anesthesiemedewerker houden de patiënt tijdens de behandeling goed in de gaten. Ook is er risico op het krijgen van problemen met het kortetermijngeheugen. Dat kan heel vervelend zijn. De nadelen van de risico’s wegen we echter altijd – meestal samen met de patiënt - zorgvuldig af tegen de depressieve klachten waar de patiënt onder lijdt.

De totale behandeling bestaat uit twee sessies per week en dat meerdere weken achter elkaar. Gemiddeld 12 tot 16 sessies in totaal. Patiënten moeten tijdens en na deze behandeling nog wel medicijnen – antidepressiva - blijven gebruiken. Dit om een terugval na het stoppen met ECT te voorkomen. Krijgt iemand toch een terugval? Dan moet de behandeling nog een keer herhaald worden. Bij een snelle terugval ondanks medicatie kunnen patiëntens soms een maandelijkse onderhoudsbehandeling krijgen.”

Patiënten zijn vaak erg dankbaar dat ze door de behandeling klachtenvrij zijn of in ieder geval goed met de overgebleven klachten kunnen leven. Ik merk dat patiënten elkáár soms deze behandeling aanraden. ECT is een van de meest effectieve behandelingen binnen de psychiatrie. Ik hoop dat we snel verlost zijn van het slechte imago, zodat het vaker toegepast gaat worden.”

ECT mag worden uitgevoerd door een psychiater die werkzaam is binnen een instelling waar voldoende ervaring is met ECT. Het MCL voldoet aan deze eisen. Patiënten die in aanmerking komen voor deze therapie worden door hun hoofdbehandelaar, vaak een psychiater van een instelling voor geestelijke gezondheidszorg, verwezen naar het MCL voor een intakegesprek, waarna de behandeling gepland wordt. De kosten van de behandeling vallen onder de regeling van de GGZ financiering. Het MCL heeft momenteel geen wachtlijst voor ECT.

20% van de mensen op volwassen leeftijd krijgt tenminste eens in hun leven te maken met depressie. Bij depressie is er sprake van een sombere stemming met verlies aan interesse en ervaart iemand nauwelijks of geen plezier meer. Bijkomende symptomen zijn verandering van het eetpatroon (verlies aan eetlust of juist toename) in- en doorslaapstoornissen, vermoeidheid, gevoelens van waardeloosheid en overmatig schuldgevoel, agitatie en rusteloosheid, aandacht en concentratieproblemen. Soms is er sprake van suïcide gedachten of plannen.

Wil jij ook komen werken bij #teamMCL? Of alvast even digitaal sfeerproeven via ons Instagramaccount @mcleeuwarden?

_{Praten over zelfmoordgedachten kan anoniem: chat via www.113.nl, bel 113 of bel gratis 0800-0113.}